თორნიკე რობაქიძე თანამედროვე ქართველი მხატვარია, რომელიც 1995 წელს, თბილისში დაიბადა. 2013-2017 წლებში სწავლობდა საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის არქიტექტურის ფაკულტეტზე. 2017-2019 წლებში კი თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემიაში, სახვითი ხელოვნების მაგისტრატურის ფაკულტეტზე, ფერწერის მიმართულებით განაგრძო სწავლა. თორნიკეს შემოქმედება მედიუმების მრავალფეროვნებით გამოირჩევა. მისი ნამუშევრები ასახავს მგრძნობიარე თემებს, სწორედ ეს არჩევანი და მხატვრული ენა აქცევს გამოსახულებებს პოეტურად. თორნიკეს გამოსახულებებში რაღაც ან შორეულ წარსულზე გვესაუბრება ან ახლოზე და ისინი უმეტესწილად სევდიანია. მხატვარი გვესაუბრება როგორც ჩვენ, ისე მეტყველებს საზღვრებს მიღმაც – აცოცხლებს იმ ისტორიებს, რომლებიც ავტორის მეხსიერებაში დაილექა ან ჯერ კიდევ ილექება.
bogart: თორნიკე, გვესაუბრე შემოქმედებითი პროცესის განვითარების მნიშნელოვან ეტაპებზე.
ვფიქრობ, ეს კითხვა ორ ნაწილად იყოფა, რომელიც ეხება როგორც პროცესს, ისე შედეგებს. პროცესი ასეთია: როდესაც მუშაობას აქტიურად იწყებ და საქმეში მთლიანად ჩაფლული ხარ, თითოეული ეტაპი ცალსახად მნიშვნელოვანია. ერთი კარადა მაქვს ცუდი ნამუშევრებისთვის (სუბიექტურად ცუდი) – ახლა, როცა ამას ვაცნობიერებ, ეს ძალიან მნიშვნელოვან ეტაპად აქცევს იმ პერიოდს, როდესაც ისინი გავაკეთე. იმედი მაქვს რამდენიმე წლის შემდეგ, ამ პერიოდის ნამუშევრებზეც იგივეს თქმას შევძლებ.
ყოველთვის ის ვარ, რასაც ვხატავ, მაგრამ ის აღარ ვარ, რაც დავხატე, სულ ცოტათი მაინც.
თორნიკე რობაქიძე
რაც შეეხება შედეგებს, ჩემი პირველი სოლო გამოფენა ძალიან მნიშვნელოვანი იყო გალერეა 4710-ში, 2021 წელს, სადაც გრაფიკულ ნამუშვრებთან ერთად ასევე ჩემი პოეტური კრებულის პრეზენტაცია შედგა. ამ გამოფენამ ჩემს ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი ეტაპი დაასრულა და კიდევ უფრო მნიშვნელოვანს ჩაუყარა საფუძველი.
bogart: შენი ნამუშვრები ხშირად ატარებს პოეტურ ხასიათს. რატომ დაუკავშირეთ გამოსახულებები პოეზიას? არის კონკრეტული თემები ან ავტორები, რომლებსაც ნამუშევრებში ხშირად ასახავთ?
პოეზია ძალიან მიყვარს, შესაბამისად, ეს ბუნებრივად ხდება. ადრე უფრო აქტიურად ვწერდი, მაგრამ რაღაც მომენტში ხატვამ გადაწონა წერის სურვილი, ამიტომაც ჩემს ნახატებში ხშირად შეხვდებით პოეტური ხასიათის შტრიხებს. როდესაც საქმე იმ პოეზიას ეხება, რომელიც მხატვრობაში ვლინდება, არ არსებობს კონკრეტული თემა. ეს უფრო განწყობაა, რაღაც წამის მოხელთებისა და მისი ასახვის მსგავსი.
bogart: შევეხოთ სამყაროსთან დამოკიდებულებას – ნამუშევრები უმეტესწილად სევდიანი ან დრამატულია. ეს კავშირშია შენს ემპირიულ გამოცდილებასთან, თუ ესაა მცდელობა რაიმე უფრო განზოგადებულსა და საერთოზე საუბრის?
რა თქმა უნდა, ეს ჩემი გამოცდილებაა, მაგრამ ნამუშევარზე მუშაობის პროცესში დგება მომენტი, როცა ხვდები, რომ პირადი ემპირიული გამოცდილება რეალურად მხოლოდ მცირე ნაწილია იმ კოლექტიური გამოცდილებებისა, რომლებიც ადამიანებს გააჩნიათ – ისინი, რომლებიც ზოგადად არსებობს, ვინმეს გადახდა ან აწი უნდა გადახდეს. ჩემთვის ერთი ნამუშევარი პირადი ამბავია, რომელიც აუცილებლად საერთო ამბავიცაა.
BOgart: მაყურებელი ბევრგან შეამჩნევს გარკვეული მომენტების ასახვის მცდელობას. ისინი შეიძლება იყოს შიშზე, სიყვარულზე, აფექტის მდგომარეობაზე და ა.შ. რატომ არის ეს დეტალები შენთვის მნიშვნელოვანი?
სამყარო დგას დეტალებზე. მაგალითად, სიყვარული უსასრულო დეტალებისგან შემდგარი მდგომარეობაა. შესაბამისად, ჩემი ნამუშევარი თუ სიყვარულზეა ან სხვა ადამიანურ გრძნობაზე, ის მხოლოდ ძალიან მცირე ნაწილია საერთო დიდი მოცემულობისა. დეტალებში პოეზიაა, ეს კი მნიშვნელოვანია.
bogart: გზა, სიცარიელე, ადამიანი – მნახველს შეიძლება დარჩეს შთაბეჭდილება, რომ პერსონაჟებისთვის ყოფა-ცხოვრება საკმაოდ რთულია. როგორ აღიქვამ მათ უცნაურ კავშირს გარე სამყაროსთან? რა გამოწვევების წინაშე დგას ხელოვანი რთული ფილოსოფიური იდეების ვიზუალურ ხელოვნებად „თარგმნის“ დროს?
ეს დრამაა. დრამა საკმაოდ რთულია. დრამაზე მუშაობა ზღვარზე დგომაა – არ უნდა თქვა იმაზე მეტი, ვიდრე საჭიროა. ვერ ვიტყოდი, რომ მათი კავშირი უცნაურია. მათი საერთო ვიზუალი ნამდვილია და, შესაბამისად, ბრუტალურიც. ვცდილობ, იმდენად გულწრფელი ვიყო, რომ გავგიჟდე. დროთა განმავლობაში ტექნიკურად ვიხვეწები, მაგრამ ვთვლი, რომ გულწრფელობა ერთადერთი უნარია, რომელიც მაქვს და ის ვერაფერზე წინ ვერ დადგება, რადგან ვერანაირი სწავლებით ვერ გადავწონი გულწრფელობას. უბრალოდ ვიწყებ მუშაობას და თავში ყველაფერი არეული მაქვს, შემდეგ რაღაც გამოჩნდება, რაც მიბიძგებს – მოდი, ამით დაიწყე – ეს პირველი კარია, რომელსაც ვაღებ და შემდეგ ყველა კარი იხსნება – მერე უბრალოდ შევდივარ.
Bogart: როგორ ფიქრობ, რა გავლენას ახდენს ეგზისტენციალიზმი, როგორც ფილოსოფია პირად მხატვრულ სტილსა და არჩევანზე? განიცდიან შენი პერსონაჟები ეგზისტენციალურ მომენტებს?
ჩემს ნამუშევრებს მხოლოდ გარკვეული დროის შემდეგ ვიაზრებ, რადგან როცა მუშაობას ვწყვეტ, ყველა ფიქრი, რაც პროცესში არსებობდა, ქრება. რაღაც დროის შემდეგ მათ ვუბრუნდები და ვხვდები, რა განცდების მატარებელია თითოეული მათგანი. ეს განცდები მართლაც რომ ეგზისტენციალურია. ალბათ, იმიტომ, რომ პერსონაჟები თუ მხატვრული სტილი ძალიან სუბიექტურია, ვიტყოდი, რომ სუბიექტურად ნაღდია.
bogart: თვალები, მზერა, ჩიტები, კბილები, ყვავილები, რქები და ა.შ. – ხშირად გვხვდება შენს გამოსახულებებში, რა მნიშვნელობებს ატარებს ისინი?
თითოეული მათგანი ცალ-ცალკე უმნიშვნელო და ბანალური სიმბოლოებია, მაგრამ ერთად შეუძლიათ შექმნან ნამუშევარი. ერთობლივად ეს კავშირი უკვე ამბავია, ამბავი, რომელსაც აქვს თავისი მისტიკა და საიდუმლო. საერთოდ, ყველა ნამუშევარი ჩემთვის ყოველთვის რაღაც ამბავია, თითქოს მათ გაუცნობიერებლად ფილოსოფიურად განვიხილავ გონებაში.
და როცა ვხატავ, ვივიწყებ მათ. ხატვა მეხმარება დავიწყებაში – ჯერ გახსენებაში, შემდეგ კი უბრალოდ დავიწყებაში.
bogart: „Memento Mori“ („გახსოვდეს სიკვდილი“) – რამდენად შეესაბამება შენი ზოგიერთი ნამუშევრის კონცეფცია აღნიშნულს?
არ ვიცი. სიკვდილი, როგორც სიკვდილი, სულაც არ მახსოვს ხატვის დროს, პირიქით, სასაცილო უკვდავების განცდა უფრო მეუფლება, მაგრამ წარმავლობის შეგრძნება, რომელიც ჩემს ნამუშევრებში არსებობს, ეს პოეზიაა. და მე მიყვარს პოეზია და ვაფასებ წარმავლობის შეგრძნებას, რომელსაც განვიცდი ხოლმე. შეიძლება („გახსოვდეს სიკვდილი“) ქვეცნობიერში მუშაობს მაგ დროს და უტოპიურად რაღაცებს ავლენდეს.
bogart: თორნიკე, როგორ ფიქრობ, შენი გამოსახულებები რამდენად ახლოსაა შენსავე პიროვნებასთან?
ამაზე ძალიან მოკლე პასუხი მაქვს – ყოველთვის ის ვარ, რასაც ვხატავ, მაგრამ ის აღარ ვარ, რაც დავხატე, სულ ცოტათი მაინც. ეს ასე რომ არ იყოს, აუცილებლად სხვა საქმეს მოვკიდებდი ხელს.
Bogart: რა ძირითადი გამოწვევა არსებობს შენთვის ხელოვნების სფეროში? რას შეიძლება ველოდოთ მომავალი პროექტებიდან?
როდესაც არ ვმუშაობ და ვისვენებ, ან იმდენად გადაღლილი ვარ, რომ ხატვის გაგონება აღარ მინდა, მხოლოდ მაგ დროს ვფიქრობ მაგ გამოწვევებზე. ეს კი უარესად მოქმედებს, რადგან მგონი სისულელეა რამე დაგეგმო, მით უმეტეს, როდესაც ახალგაზრდა ხარ, ახლა უფრო მნიშვნელოვანია მეტი და მეტი მუშაობა და ამ მუშაობის შედეგი, მჯერა, აუცილებლად იპოვნის თავის გამოწვევებს, პროექტებს, გამოფენებს… ამოხეთქავს ჯერ ნელ-ნელა და ბოლოს ერთიანად, აბსოლუტურად თავისით, ხელების ზედმეტი ფათურის გარეშე.
bogart: რისი თქმა შეგიძლია იმ გამოფენაზე, რომელიც ახლა გაქვს პარიზში?
პარიზში ახლად გახსნილ გალერეა „LO BRUTTO STAHL“ მიმდინარე ჯგუფური გამოფენაში ვიღებ მონაწილეობას, სადაც ჩემთან ერთად 17 სხვადასხვა ქვეყნის ხელოვანი მონაწილეობს. განსხვავებულ მედიაში შესრულებული საკმაოდ მრავალფეროვანი და საინტერესო ნამუშევრებთან ერთად, ჩემი ორი ფერწერული ნამუშევარია გამოფენილი.
ეს ჩემი პირველი გამოფენაა საფრანგეთში. ივნისის თვეში კი ამავე გალერეაში ჩემი სოლო შოუ იხსნება, რომლითაც ვიწყებ გალერეა „LO BRUTTO STAHL“-თან მჭიდრო თანამშრომლობას.
bogart: ქართულ ხელოვნებას აქვს ოჯახებში პროფესიული გავლენის გადაცემის გამოცდილება, თუმცა ის, როგორც წესი, ვრცელდება მომავალ თაობაზე. შენს შემთხვევაში, როგორც ჩანს, პირიქითაა; ბებია ჯულიეტა რობაქიძე მხატვრობასთან თქვენივე გატაცებამ მიიყვანა, თუ ეს მისი დიდი ხნის სწრაფვა იყო, რომლის რეალიზების შანსი ახლა მიეცა?
აქ ნამდვილად პირიქით მოხდა. ბებოს არასდროს უფიქრია ხატვაზე, როგორც შემოქმედებასა და მის პროცესზე. მაგრამ ერთ დღესაც, მისი ავადობის ჟამს, მივუტანე მასალები და შევთავაზე, რომ დაეხატა. ძალიან მოეწონა, ისევე, როგორც მე და საერთოდ, ყველა დადებითად გამოეხმაურა, ვინც კი ნახა. ასე, ხატვა ხატვით 94 წლის ასაკში დაამარცხა კოვიდი და დღემდე, უკვე წელიწადზე მეტია, აქტიურად მუშაობს. ორი ჯგუფური გამოფენა ჰქონდა და დღემდე თანამშრომლობს გალერეა 4710-თან. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ აქტიური არტისტია! ბებო საკმაოდ ღრმა პროცესებშია და ფაქტობრივად, ხატვის გარეშე არ შეუძლია.
