XX საუკუნეში, სანამ გაციფრულებისა და ასლების ეპოქა დაიწყებოდა, გაჩნდა ახალი კულტურული ფორმა პერფორმანსის სახით, რომელიც გამოიხატებოდა რიტუალურ-იკონურ ფორმათა სახეცვლილებით. ბორის გროისი თავის ნაშრომში – „რელიგია ციფრული კვლავწარმოების ხანაში“ აღნიშნავს:
მოდერნულობაში საკრალური კი არ გამქრალა, არამედ გაიფანტა პროფანულ სივრცეში, მოხდა მისი დემოკრატიზაცია, მისი გლობალიზაცია. რიტუალი, რეპეტიცია და რეპროდუქცია აქამდე რელიგიასთან ასოცირდებოდნენ. ისინი ხორცს იზოლირებულ, საკრალურ სივრცეში ისხამდნენ. მოდერნულობაში რიტუალი, რეპეტიცია და რეპროდუქცია მთელი სამყაროს, მთლიანი კულტურის ხვედრი გახდა.
პერფორმანსიც ადამიანის იმ ბუნებით-სულიერი მოთხოვნილებების ერთგვარი გამოძახილი იყო (ხშირად გაუცნობიერებლად), რათა დაკავშირებოდა თავისივე არსებობის განმსაზღვრელ თუ მაფორმირებელ არქეტიპებს. ეს ერთგვარი პროფანული რიტუალი, რომელსაც სტრუქტურა კვლავ საკრალურის ნიშნებს შეიცავს, ამავე დროს ტრანსფორმირდა შოუდ, სანახაობად, რომელიც, ერთი მხრივ, განუმეორებელ პროცესს წარმოადგენდა მხოლოდ მოცემულ დროში – აქ და ახლა გამოვლენილი, მისი უნიკალურობა კი ბევრ მოულოდნელობებსაც განაპირობებდა და მნახველში არაერთგვაროვან დამოკიდებულებას იწვევდა. მეორე მხრივ, ეს იყო საკრალური რიტუალის ალტერნატიული აქტი – თუკი მორწმუნე ადამიანისთვის ყოველი საეკლესიო რელიგიური რიტუალი ახლიდან იბადება და განუმეორებელია, ასე ვთქვათ, პირველქმნილია და იმეორებს იმ წმინდა დროს, რომელსაც განასახიერებს სიმბოლოებით, რომლებიც თავის თავში შინაარსობრივად ატარებს ერთადერთობას. პერფორმანსიც ასევე ერთადერთი და განუმეორებელი აქტია, თუმცა განსხვავებით საეკლესიო რელიგიური რიტუალისგან, რომელიც სიმბოლოა რაიმე ტრანსცედენტური ფორმისა – პერფორმანსი თავის თავში მოიაზრებს იმ წმინდა დროს, რომელიც უშუალოდ პერფორმანსის მომენტში იქმნება და ხორციელდება. ეს რიტუალი არის თავისივე თავის ნიშანი და არ არსებობს ამ წმინდა დროის შემდგომი განმეორება (თუნდაც სიმბოლური სახით).
პერფორმანსი – ეს არის სიტყვა, რომელიც მხოლოდ პროცესია, კონკრეტული დროის შუალედის საკუთრება. პერფორმანსი, როგორც (შინაარსობრივად დესაკრალური) რიტუალი, კოჰაბიტაციაში იყო ბგერასთან, როგორც, ერთი მხრივ, თანამდევ პროცესთან, მეორე მხრივ, შინაარსობრივი და ადამიანის ემოციურ-შეგრძნებითი მდგომარეობის მაორგანიზებელ ორგანოსთან, რაც ხშირად განსაზღვრავდა თავად პერფორმანსის სახესაც. რა თქმა უნდა, ამ პერიოდის ბგერაც განუმეორებელი და უნიკალური იყო, რომელსაც არ გააჩნდა (ჯერ კიდევ გაციფრულებამდე) თავისივე წიაღიდან წარმოებული ასლები, მას კვლავ შენარჩუნებული ჰქონდა ბუნებითი მდგომარეობა და ფორმა.
თუკი მაინც ვისაუბრებთ ამ ბგერათა განმეორებებზე, ვიტყოდი, რომ ამ ბგერებს – ზოგადად ბუნებრივ, თავისთავად ბგერებს, არ შეუძლიათ რეგენერაცია, ის დროსთან ერთად ქრება და განმეორება უბრალოდ შეუძლებელია. მათ მხოლოდ გარეშე ფორმა გაიმეორებს, როგორც ბგერათა კვალს. მხედველობაში მაქვს ხმის ჩამწერი, აუდიო თუ ვიდეო აპარატურები.
ბგერა, როგორც პერფორმანსი და პროცესი კარგად ჩანს თუნდაც როკ მუსიკოსთა საკონცერტო გამოსვლებშიც, სადაც ახალი, აკუსტიკური ჟღერადობა შერწყმულია სანახაობასთან, რომელსაც მუდამ დაკრავდა მისტიური, მაგიური ელფერი. მაგალითისთვის მოვიყვან 60-იანი წლების მეორე ნახევარში ცნობილი ამერიკელი გიტარისტის, ჯიმი ჰენდრიქსის ერთ-ერთ პერფორმანსს, სადაც ის კონცერტის ბოლოს თავის ელექტრო გიტარას, რომელიც კვლავ იყო ჩართული ხმის გამაძლიერებლებში, ნავთს ასხამს და ცეცხლს უკიდებს, დინამიკებში კი ისმის ამ პროცესისგან გიტარის მეშვეობით მიღებული უცნაური, უჩვეულო ბგერები – ეს იყო რიტუალი, სადაც ცეცხლმოკიდებულ გიტარას, როგორც შეწირულ მსხვერპლს, ისე ვხედავთ. ცეცხლი კი მთავარი მედიუმი იყო ღმერთთან დასაკავშირებლად ტრადიციულ საკრალურ რიტუალებში. აქაც ერთგვარი შუამავალია ცეცხლი, ოღონდ ღმერთის ნაცვლად აქ გვევლინება ბგერა.
ბგერა, როგორც ზებუნებრივი, ღვთაებრივი ფორმითა და სტრუქტურით, რომელიც მხოლოდ განცდით, წამიერად შეგვიძლია ვიგრძნოთ, როგორც ღმერთი. ღმერთი, რომელიც პირველად სწორედ სიტყვა-ბგერაში გამოვლინდა.
